Khi lãnh đạo các quốc gia châu Á Thái bình dương tới Campuchia tuần
này, họ, đặc biệt là Tổng thống Mỹ Obama, được chào đón nồng nhiệt.
Nhưng người bạn thân thiết lâu năm của Phnom Penh vẫn là Trung Quốc.
Đây là lần đầu tiên ông Obama đến với Campuchia, là tổng thống đương
nhiệm đầu tiên đến quốc gia này. Còn với ông Ôn Gia Bảo, thủ tướng Trung
Quốc, thì Campuchia đã là bạn thân, với 15 năm quan hệ ngoại giao, viện
trợ, tín dụng và đầu tư.
“Campuchia hiểu rằng Trung Quốc là người đem lại lợi ích lớn nhất cho
họ trong nhiều năm qua”, Li Mingjiang, nghiên cứu viên về chính sách
của Trung Quốc tại Học viện nghiên cứu quốc tế Singapore, nói.
Điều này giúp cho Trung Quốc có một đồng minh vững chắc trong Hiệp
hội các quốc gia Đông Nam Á, trong bối cảnh Mỹ ráo riết trở lại châu Á
Thái bình dương. Do ASEAN ra quyết định trên cơ sở đồng thuận, tức là
mỗi một quốc gia đều có quyền phủ quyết, thì việc có một người bạn thân
trong Hiệp hội chính là vũ khí của Trung Quốc trong việc giành ảnh hưởng
đối trọng với Mỹ trong khu vực này. Mỹ đang không chỉ củng cố mối quan
hệ với các đồng minh truyền thống như Thái Lan hay Singapore mà còn đẩy
mạnh liên hệ với những nước nghèo hơn, điển hình là Myanmar. (Đọc thêm:
Trung Quốc đổ tiền vào Thái Lan)
Campuchia, cũng như các nước láng giềng là Myanmar và Lào, từ lâu là
các bên hưởng lợi từ nỗ lực củng cố quan hệ với láng giềng và nước đang
phát triển của Trung Quốc trong những năm gần đây. Từ năm 2006, các công
ty Trung Quốc đầu tư 8,2 tỷ USD vào Campuchia, bỏ xa nước đứng thứ nhì
là Hàn Quốc với 3,8 tỷ, và cách hàng cây số so với mức của Mỹ 924 triệu
USD. Các con số này được cung cấp bởi Ủy ban đầu tư Campuchia. Từ năm
1992, Bắc Kinh cung cấp cho Phnom Penh 2,1 tỷ USD viện trợ và tín dụng
để phát triển nông nghiệp và hạ tầng. Campuchia sử dụng số tiền đó đã
xây được hơn 2.000 km cầu và đường.
Đầu tư của Trung Quốc đã làm thay đổi bộ mặt Campuchia. Tại tỉnh
Kampong Svay, cách Phnom Penh 125 km về phía bắc, một con đường dài 128
km trải nhựa asphalt nối miền trung và bắc Campuchia, giảm thời gian đi
lại và tăng đáng kể lượng lưu thông. Tại lễ khánh thành con đường, thủ
tướng Campuchia Hun Sen ca ngợi việc Trung Quốc cho vay số vốn cần thiết
trị giá 52 triệu USD.
“Con đường mới giúp ích nhiều cho việc kinh doanh của tôi. Tôi cảm ơn
Trung Quốc”, ông Ly Sokha, một người bán hàng 45 tuổi, nói. Doanh thu
bình quân hàng ngày từ quầy hàng nhỏ bán bia lon và xăng của ông tăng
gấp đôi, lên 25 USD, kể từ khi có đường mới.
Bắc Kinh cho biết viện trợ là để giúp Campuchia phát triển. Campuchia
là quốc gia đứng gần chót bảng tính về thu nhập bình quân đầu người,
830 USD. Khoảng 30% trong 14,5 triệu dân sống dưới mức nghèo khổ.
Dấu ấn ngày càng lớn của Trung Quốc ở ASEAN xảy ra đồng thời với
những căng thăng trong khu vực. Các nhà phân tích cho rằng Campuchia là
nước mà Trung Quốc gây ảnh hưởng mạnh mẽ nhất. Trung Quốc đang có các
tranh chấp về chủ quyền với nhiều nước trong Đông Nam Á, gồm
Philippines, Việt Nam, Malaysia và Brunei.
Hồi tháng 7, các nước ASEAN đã không thể ra tuyên bố chung sau một
cuộc họp ở cấp cao, điều chưa từng có trong lịch sử 45 năm tồn tại. Bất
đồng xảy ra khi các thành viên không nhất trí được với Campuchia về cách
đề cập tranh chấp chủ quyền Biển Đông với Trung Quốc.
Tại cuộc họp cấp cao cuối tuần trước ở Phnom Penh, khi đại diện nước
chủ nhà nói rằng ASEAN đã đạt đồng thuận về việc không “quốc tế hóa”
tranh chấp Biển Đông, tổng thống Philippines Aquino đã xin ngắt lời để
nói rằng không có sự đồng thuận nào hết. Philippines và nhiều nước ASEAN
muốn có giải pháp đa phương, còn Bắc Kinh muốn giải quyết song phương
với từng nước có tranh chấp.
Mối quan hệ thân thiết giữa Bắc Kinh và Phnom Penh bắt đầu từ cuối
những năm 90, khi ban lãnh đạo Campuchia củng cố vị thế vững chắc sau
một chính biến. Mới đây Năm 2009, Campuchia nhận viện trợ 1,2 tỷ USD,
nhiều hơn cả con số của 17 năm trước đó cộng lại.
“Chính phủ Campuchia nhận viện trợ của Trung Quốc mà không bị kèm
thoe các điều kiện khác”, Douglas Clayton, viên chức cấp cao của Leopard
Capital, công ty đầu tư tư nhân chuyên khai phá các thị trường mới,
nói. “Điều này cũng cho phép Campuchia không lệ thuộc vào những tổ chức
phi chính phủ và các nước phương tây, vốn thường chỉ trích” về các vấn
đề như nhân quyền, lạm quyền hay tham nhũng.
Bắc Kinh hiện hỗ trợ 19 dự án phát triển ở Campuchia – trong đó có
các công trình đường và điện – với tổng giá trị 1,1 tỷ USD. Từ năm 2002,
Trung Quốc trở thành một trong năm khách hàng thương mại lớn nhất của
Campuchia. Các công ty tư nhân Trung Quốc cũng nhảy vào thị trường láng
giềng. Huawei Technologies đã đầu tư hàng trăm triệu đô la cho mạng lưới
viễn thông Campuchia. Nhiều hãng của Trung Quốc cũng tham gia công
nghiệp may mặc, ngành xuất khẩu rất quan trọng của Campuchia, và nhiều
hãng đang ngắm nghía các nguồn năng lượng mới ở Campuchia.
Dù gặp một số khó khăn nhất định do bị cáo buộc xâm phạm môi trường
hay các vấn đề khác, mối quan hệ giữa Campuchia và Trung Quốc chắc chắn
sẽ lâu dài. Một trong các lý do là chính phủ của ông Hun Sen, thủ tướng
Campuchia từ năm 1985, được kỳ vọng sẽ thắng trong cuộc bầu cử năm tới,
và được số đông dân chúng ủng hộ.
“Ông Hun Sen khôn khéo lấy nước này làm thế cân bằng với nước khác”,
chuyên gia phân tích Ian Storey thuộc Viện nghiên cứu châu Á ở
Singapore, nhận xét. “Chừng nào ông Hun Sen còn tại vị, chúng ta sẽ thấy
ông ấy làm việc đó lâu dài, và có thể thấy mối quan hệ giữa Campuchia
với Trung Quốc tiếp tục phát triển”.
Ánh Dương (WSJ)
Subscribe to:
Post Comments (Atom)
No comments:
Post a Comment